Ποντιακοί Χοροί

 

 

Του Νίκου Ζουρνατζίδη

Μιλώντας για τους ποντιακούς χορούς και τα τραγούδια, αλλά και για κάθε πολιτιστικό στοιχείο, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι: ποντιακό είναι κάθε τι που δημιουργήθηκε στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου με όλες τις επιδράσεις και τις παραλλαγές του. Είναι φανερό ότι στη διαμόρφωση των διαφόρων παραλλαγών έπαιξαν σημαντικό ρόλο το φυσικό, το πολιτιστικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Ιδιαίτερα ο λαϊκός χορός, σαν δημιούργημα του λαού, άρα κυρίαρχο μέσο έκφρασης του, έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί προϋποθέσεις για προσέγγιση και αλληλογνωριμία των λαών. Οι αγροτικές κοινωνίες, όπως του Πόντου, ήταν ως επί το πλείστον κλειστές, οπότε ήταν εύκολο να κρατηθεί η αυθεντικότητα των παραδόσεων. Αντίθετα, οι σημερινές βιομηχανικές κοινωνίες είναι ανοιχτές. Ετσι δίνουν τη δυνατότητα στις πόλεις να συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό ατόμων με τελείως διαφορετικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Τα άτομα αυτά ζουν, εργάζονται και διασκεδάζουν στους ίδιους κοινωνικούς χώρους, με αποτέλεσμα ο πολιτισμός τους να χάνει την ιδιαιτερότητα του και να αποκτά μια ενιαία κατά μείζονα λόγο μορφή. Οι χοροί χάνουν την ιδιαιτερότητα που είχαν στην περιοχή προέλευσης τους. Η ποικιλία των ρυθμών τους περιορίζεται στο ελάχιστο, γίνονται πιο γρήγοροι - αποτέλεσμα ίσως της εποχής της ταχύτητας - όπως συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις χώρες. Στους ποντιακούς χορούς έχουμε ακριβώς το ίδιο φαινόμενο που παρατηρείται στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας, δηλαδή μια μελωδία να χορεύεται διαφορετικά από το ένα χωριό στο άλλο και να έχει διαφορετική ονομασία ή μικρή μουσική παραλλαγή. Ο Πόντος είναι η πλουσιότερη ελληνική περιοχή σε ποικιλία χορών και τραγουδιών. Οι χοροί του με τις διάφορες παραλλαγές τους ξεπερνούν τους 100 (σύμφωνα με την τελευταία έρευνα) και σίγουρα υπάρχουν και άλλοι που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα. Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλία των ποντιακών χορών οφείλεται στο γεγονός ότι ο Πόντος χωρίζεται οριζόντια σε δύο μέρη από την οροσειρά του Παρυάρδη (Παρχάρ) που είναι συνέχεια της οροσειράς του Καυκάσου. Ετσι έχουμε τον παραλιακό Πόντο και το μεσογειακό. Πολλά ποτάμια εξάλλου ξεκινούν από το Νότο και κατευθυνόμενα προς Βορρά εκβάλλουν στη Μαύρη θάλασσα. Αυτό είχε σαν συνέπεια η επικοινωνία μεταξύ των περιοχών αυτών να είναι πολύ περιορισμένη και μόνο σε μικρές περιόδους του χρόνου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν διαφορετικοί χοροί και πολλές παραλλαγές. Ένας δεύτερος λόγος είναι η πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής...